Druga era globalizacije ubrzano odlazi u prošlost

Era globalizacije je završena, a katalizator „smrti globalnog tržišta“ je rat u Ukrajini. Ovo priznaju zapadni stručnjaci, među kojima i Gabrijel Felbermajer, šef austrijskog ekonomskog instituta „Vifo“. Ukazujući da su finansijske krize 2008. i 2009. najavile krah hiperglobalizacije, posle trodecenijskog uzleta, Felbermajer naglašava da je „bilo pitanje šta će biti kap koja će preliti čašu“.

Nova čelična zavesa između Zapada i Istoka počela je da se spušta sa ekonomskim ratom bivšeg američkog predsjednika Donalda Trampa. Aktuelna intervencija u Ukrajini, delovala je kao finalni „okidač“. Uz to, pojedine zapadne zemlje, prije svih najjača evropska ekonomija Njemačke, vodile su, smatra Felbermajer, potpuno pogrešnu strategiju. Ključni igrači u sferi politike i privrede donosili su godinama loše odluke, čiji je niz doveo do energetske zavisnosti Berlina od Moskve.

Takav visoki stepen zavisnosti, dodaje Felbermajer, suprotan je svim ekonomskim zakonitostima. Građani sada plaćaju visoku cijenu dok su se, istovremeno, na istim poslovnim modelima mnogi strahovito obogatili i ne samo u Njemačkoj i Austriji, nego i u Rusiji.

Nova čelična zavesa između Zapada i Istoka počela je da se spušta sa ekonomskim ratom bivšeg američkog predsjednika Donalda Trampa. Aktuelna intervencija u Ukrajini, djelovala je kao finalni „okidač“. Uz to, pojedine zapadne zemlje, prije svih najjača evropska ekonomija Njemačke, vodile su, smatra Felbermajer, potpuno pogrešnu strategiju. Ključni igrači u sferi politike i privrede donosili su godinama loše odluke, čiji je niz doveo do energetske zavisnosti Berlina od Moskve.

Građani sada plaćaju visoku cijenu

Takav visoki stepen zavisnosti, dodaje Felbermajer, suprotan je svim ekonomskim zakonitostima. Građani sada plaćaju visoku cijenu dok su se, istovremeno, na istim poslovnim modelima mnogi strahovito obogatili i ne samo u Njemačkoj i Austriji, nego i u Rusiji.

Pojedini analitičari idu i korak dalje od Felbermajera, pa tvrde da se u Ukrajini odlučuje „kakvi će u budućnosti biti međunarodni odnosi i svjetska ekonomija“.

– Druga era globalizacije ubrzano odlazi u prošlost. Ako se nešto pod hitno ne uradi, svijet će se podijeliti na neprijateljske tabore. Ukoliko se SAD i njihovi saveznici ne mobilišu, drugo veliko doba globalizacije doći će do katastrofalnog kraja. A takav, podijeljeni svijet, neće odgovarati Zapadu – tvrdi „Blumberg“ u tekstu koji potpisuju Džon Mikltvejt, glavni urednik „Blumberg njuza“, i bivši šef „Ekonomista“ i Edrijen Vuldridž, novinar ovog lista.

Ovi autori osim analize, u kojoj ističu da je krah globalizacije nastupio iz dva razloga: nezadovoljstva nezapadnih zemalja i nepostojanja saglasnosti unutar Zapada, nude i recept za spas, jer će, tvrde, Zapad i njegova multimilijarderska vrhuška sve prihvatiti prije nego „upokojenje“ globalizacije.

Prijetnja globalizaciji

Prvo doba globalizacije završilo se sa Prvim svjetskim ratom, a sada je pretnja globalizaciji direktno uporediva sa onom iz 1914. Po ovim autorima, „tadašnje anglosaksonske elite bile su samozadovoljne i kratkovide, nisu shvatile punu realnost predstojećeg globalnog sukoba zbog uspona Njemačke“:

– Na kraju se sve završilo katastrofom i krahom, a sada je moguć isti scenario.

Mikltvejt i Vuldridž se slažu sa Felbemajerom i ističu da je globalizacija bila na udaru posljednjih dvadeset godina, od 11. septembra 2001. preko finansijske krize 2008. i „bregzita“, zajedno sa izborom Trampa 2016. Priznaju, čak, da „podela svjetske privrede na kinesku i zapadnu stranu sve više uzima maha, da je virus korona pogodio integracione procese i da ekonomsko povezivanje šlajfuje“.

Ukrajina je postala ono što može da dokrajči globalizaciju

Ali, Ukrajina je postala ono što može da dokrajči globalizaciju, pošto je svjetsko tržište počelo da se cijepa. Upravo svim potezima i sankcijama protiv Rusije, zamrzavanjem imovine i pretnjama da će uvesti embargo na kineske proizvode, Zapad gura svijet ka spuštanju nove gvozdene zavese. Mikltvejt i Vuldridž pokušavaju da ovaj trend opravdaju činjenicom da se on može iskoristiti i u suprotnom smjeru, za zaustavljanje Rusije koja je, navodno, glavni neprijatelj globalizacije. Sve ovo ekonomsko divljaštvo, tvrdi Zapad, zamišljeno je da kazni ruskog predsjednika Vladimira Putina, upravo da bi se „obnovio sistem zasnovan na pravilima koji on želi da uništi“, ali se, zapravo, prekida slobodan protok robe i novca.

Američki predsjednik DŽozef Bajden čak iznosi ideje pogubne po globalizaciju poput one da će „sve, od palube nosača aviona do čelika na ogradama auto-puta, od početka do kraja, biti napravljeno u Americi“. Istovremeno, Kina svojim brzim usponom postaje centralni geopolitički faktor koji djeluje nepobedivo. Mikltvejt i Vuldridž nalaze u tome jedini način da spasu globalizaciju i Zapad. Njihov recept je jednostavan: valja se ujediniti. Ali stvarno, ekonomski, stvoriti jedinstven sistem. Ubrzati globalizaciju u zapadnim razmerama: „Američki predsjednik mora da prizna da je širenje ekonomske međuzavisnosti između saveznika geostrateški imperativ“, kažu analitičari i dodaju da „on Evropi mora da ponudi sveobuhvatan sporazum o slobodnoj trgovini koji bi povezao Zapad“.

Predlažu se dvije etape, najprije ujedinjenje SAD i Evrope u jedinstven ekonomski organizam, a zatim povezivanje dijela Azije sa Latinskom Amerikom.

– Ovo je odličan model, ali nerealan – ocjenjuju eksperti, ukazujući da zagovara nastavak globalizacije u anglosaksonskom stilu, ali uz isključenje nekoliko velikih zemalja, u očekivanju da će se vremenom i one slomiti i takođe priključiti „slobodnom i liberalnom svijetu“.

Ruska ekonomija na nogama

Restrektivne mjere Zapada nisu uspjele da unište rusku ekonomiju, čak je BDP za pet odsto veći nego lane, navodi britanski „Ekonomist“. Ni zamrzavanje međunarodnih sredstava Centralne banke RF od nekoliko stotina milijardi dolara nije dovelo do ekonomskog kolapsa.

Rusija, kao i ranije, od izvoza nafte zarađuje oko deset milijardi dolara mesečno. Istovremeno, cijene benzina u zemlji nisu porasle, kao što se desilo u SAD i evropskim zemljama. Eksperti neefikasnost restriktivnih mera Zapada objašnjavaju podrškom Indije i Kine i činjenicom da evropske zemlje ne mogu da odbiju ruske energete zbog nedostatka alternative.

Većina protiv

Eksperti ukazuju da je Rezoluciju UN, kojom se osuđuje specijalna operacija Rusije u Ukrajina, podržala 141 zemlja. Nije je podržalo 40 država (35 je bilo uzdržano, a pet protiv), ali one, uključujući Indiju i Kinu, čine većinu svjetske populacije. Anglosaksonske pretenzije na svetsku dominaciju, kolokvijalno nazvane globalizacijom, pokazale su se neodrživim.