SLOBODAN ZEC: Put do efikasnijeg pravosuđa je edukacija
Edukacija nosilaca pravosudnih funkcija značajna je i za kreiranje poslovne klime u Bosni i Hercegovini. Centar za edukaciju sudija i javnih tužilaca RS je prepoznao koliko je neophodno osigurati usavršavanje sudija u oblasti privrednog prava. Zbog toga organizuje seminare, uz podršku partnerskih institucija kao što su Međunarodna finansijska korporacija i grupacije Svjetske banke
Piše: SVJETLANA IVANOVIĆ Foto: Aleksandar ARSENOVIĆ
Direktor Centra za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske, Slobodan Zec, na ovoj poziciji nalazi se od marta 2024. godine. Zec je posljednjih 12 godina bio pomoćnik ministra pravde u Vladi Republike Srpske zadužen za resor pravosuđa. Sa pozicije pomoćnika učestvovao je izradi mnogih zakonskih rješenja i unapređenju rada pravosuđa i pravosudnog sistema Republike Srpske. Sam Centar za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske osnovan je 2003. godine s ciljem unapređenja profesionalnosti pravosudnog sistema kroz kontinuirano usavršavanje znanja nosilaca pravosudnih funkcija. Centar djeluje kao samostalna javna ustanova i obavlja poslove edukacije sudija i javnih tužilaca u Republici Srpskoj, u pogledu stručnog usavršavanja i početne obuke za stručne saradnike i pripravnike, pri čemu sarađuje sa pravosudnim institucijama Bosne i Hercegovine, te drugim domaćim i stranim organizacijama.
– U Republici Srpskoj djeluje 35 sudova. To su Vrhovni sud RS, šest okružnih sudova, 21 osnovni sud, Viši privredni sud RS i šest okružnih privrednih sudova, te Republičko javno tužilaštvo i šest okružnih javnih tužilaštava. Trenutno u sudovima i javnim tužilaštvima u Republici Srpskoj radi 351 sudija i 92 javna tužioca. Centar godišnje u prosjeku organizuje oko 130 edukativnih aktivnosti. Na osnovu Odluke VSTS BiH o minimalnom obimu početne obuke i stručnog usavršavanja sudija i tužilaca u Bosni i Hercegovini sudije i javni tužioci su dužni u toku godine ostvariti minimalno tri dana, a maksimalno deset dana stručnog usavršavanja na teme koje su vezane za referat na koji su raspoređeni i na kojem rade. Prema ovoj Odluci VSTS BiH, određeno je da su sudije i javni tužioci, koji su prvi put imenovani na ovu funkciju, u obavezi da pohađaju cjelokupni Program početne obuke za novoimenovane nosioce pravosudnih funkcija – ističe Zec.
Efikasan rad sudova je posebno bitan u privrednim sporovima gdje dužina trajanja sudskog postupka direktno utiče na dužinu trajanja naplate
U organizaciji Centra edukacije se provode putem seminara, specijalističkih obuka, okruglih stolova, savjetovanja i konferencija uz korištenje različitih metoda i tehnika u oblasti prenošenja znanja, poput predavanja, vježbi, simuliranja suđenja, video prezentacija i dr. Program stručnog usavršavanja i početne obuke se kreira na bazi Zakona o Centru za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske, na osnovu analize potreba za edukacijom nosilaca pravosudnih funkcija, iskazanog interesa pravosudne zajednice, prijedloga pravosudnih institucija, preporuka i prijedloga Visokog sudskog i tužilačkog savjeta Bosne i Hercegovine, prijedloga akademske zajednice, stalnih edukatora, sudija i javnih tužilaca u BiH, nevladinih i međunarodnih organizacija, kao i na osnovu analize različitih sudskih odluka, kako domaćih sudova tako i odluka Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu.
– Pravilnikom o kategorijama, izboru, pravima i obavezama edukatora Centra, uređena su pitanja koja se odnose na edukatore i to: kategorije edukatora, kriteriji za izbor i imenovanje, prava i obaveze, postupak za izbor edukatora, ocjena njihovog rada, status i mandat, te druga pitanja. U skladu sa ovim Pravilnikom edukatori se svrstavaju u tri grupe. To su stalni edukatori sa liste edukatora, zatim povremeni edukatori koji su po pravilu stručnjaci “po pozivu” koji pružaju obuku u specifičnim oblastima, gdje će njihova stručnost dati doprinos ciljevima programa). Na kraju, tu su edukatori edukatora, čija lista će se izdvojiti iz kategorija edukatora za pojedine oblasti. S obzirom na to da se radi o edukaciji sudija i javnih tužilaca i budućih nosilaca tih funkcija, prednost se daje oblicima edukacije koji podrazumijevaju njihovo aktivno učešće u radu – dodaje Zec.
Izbor oblika edukacije zavisi od teme koja se obrađuje, broja učesnika edukacije i njihovih potreba, finansijskih resursa, te preporuke edukatora i suoorganizatora seminara
Interaktivan metod se do sada potvrdio u praksi kao najpogodniji za većinu aktivnosti (konferencije, okrugli stolovi i sl.). Aktivnosti u okviru obuke mogu imati razne oblike, u zavisnosti od toga šta je najpraktičnije za određenu grupu i predmet obuke (poput seminara, konferencija, okruglih stolova, radionica, praktičnih vježbi/primjera za proučavanje, audio/video demonstracija, studijskih posjeta, on line učenja na daljinu).
Nove tehnologije koje su uvedene u sudovima i tužilaštvima (računarski sistem, online pristup, umrežavanje širokog obima WAN) pružaju veliki potencijal za obuku na daljinu i samostalnu obuku. Zavisno od karaktera edukativnog sadržaja, organizuju se različiti tipovi i oblici i primjenjuju odgovarajuće metode obuke. Izbor oblika edukacije zavisi od teme koja se obrađuje, broja učesnika edukacije i njihovih potreba, finansijskih resursa, te preporuke edukatora i suoorganizatora seminara.
– Posebno ističemo da je edukacija nosilaca pravosudnih funkcija značajna i za kreiranje poslovne klime u BiH. Centar za edukaciju sudija i javnih tužilaca Republike Srpske je prepoznao koliko je neophodno osigurati usavršavanje sudija u oblasti privrednog prava, te s tim u vezi u saradnji sa partnerskim institucijama kao što su Međunarodna finansijska korporacija i grupacije Svjetske banke, organizuje seminare na temu stečajnog postupka i likvidacije pravnih subjekata. Takođe se organizuju i stručna usavršavanja na temu intelektualnog vlasništva, prava konkurencije, odgovornosti privrednih društava, oblasti moderne tržišne ekonomije i drugi. Edukacija u ovoj oblasti ne predstavlja samo unapređenje znanja i vještina nosilaca pravosudnih funkcija, već je ključna za efikasno funkcionisanje pravnog sistema. Efikasan rad sudova je posebno bitan u privrednim sporovima gdje dužina trajanja sudskog postupka direktno utiče na dužinu trajanja naplate.
