BLAŠKO KAURIN: Povećan broj osnovanih poslovnih subjekata u RS

Najviše novoosnovanih poslovnih subjekata u 2023. godini bilo je u Banjaluci. Dominantno se radi o domaćim osnivačima, iako nije zanemariv ni broj stranih. Konkretno, u Srpskoj ove godine 281 strani osnivač osnovao je 244 privredna subjekta

razgovarala SVJETLANA IVANOVIĆ       foto Aleksandar ARSENOVIĆ

Ove godine, u Republici Srpskoj, zaključno sa 9.10.2023. godine, osnovano je 925 poslovnih subjekata, što je za 127 više u odnosu na isti period 2022. godine. S druge strane, u ovom periodu ugašeno je 235 poslovnih subjekata, dok je u istom periodu lani ugašeno 213. Blaško Kaurin, v.d. direktor Agencije za posredničke, informatičke i finansijske poslove (APIF) kaže da je u toku ove godine pokrenut 81 stečajni postupak, što je za 13 više u odnosu na isti period prošle godine. Ukupan broj likvidacionih postupaka ove godine je 17, dok je u istom periodu prošle godine bio 21.

Gdje je najviše preduzeća osnovano?
– Najviše novoosnovanih poslovnih subjekata u 2023. godini bilo je u Banjaluci, njih 385, dok je na drugom mjestu Bijeljina sa 91 novoosnovana subjekta, zatim Laktaši 36, te Doboj i Istočno Sarajevo sa po 35. Ako ove podatke uporedimo sa istim periodom prošle godine, vidljivo je da je u Banjaluci za 33 porastao broj novoosnovanih preduzeća, a u Bijeljini za sedam. Prošle godine na trećem mjestu bio je Prijedor sa 32, a na četvrtom Trebinje sa 27, iako ove godine ove dvije lokalne zajednice nisu u top pet lokacija, prema broju novoosnovanih preduzeća. Na petoj poziciji, prošle godine, bili su Laktaši sa 24 novoosnovana privredna subjekta.

APIF vodi 11 registara, a radimo i na uspostavljanju novih. Značajan dio podataka dostupan je javnosti, ali ne i svi

Da li su to sve domaće investicije ?
– Dominantno se radi o domaćim osnivačima, iako nije zanemariv broj ni stranih. Konkretno, u Republici Srpskoj ove godine 281 strani osnivač osnovao je 244 privredna subjekta, dok su u istom periodu prošle godine 253 strana osnivača osnovali 217 privrednih društava. U ovoj godini, najveći broj stranih osnivača dolazi iz Srbije, njih 92, Slovenije 52, Hrvatske 23, Austrije 18 i Kine 11. Prošle godine, u istom periodu, najviše stranih osnivača takođe je dolazilo iz Srbije, njih 82, Slovenije 59, Austrije 21, Hrvatske 19 i Italije 9.

Jesu li svi ovi podaci dostupni javnosti?
– APIF u ovom momentu vodi 11 registara, a radimo i na uspostavljanju novih. Značajan dio podataka dostupan je javnosti, ali ne i svi. Posljednji registar koji smo uspostavili odnosi na sefove pravnih i fizičkih lica u Srpskoj. Registar je zatvorenog tipa i pristup podacima omogućen je uskom krugu ovlašćenih korisnika, poput sudova, organa nadležnim za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije, te sprečavanja pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnostima. Dakle, podaci iz ovog registra, ali i nekih drugih, nisu dostupni široj javnosti, dok podaci iz npr. Registra finansijskih izvještaja jesu dostupni i institucijama i privredi i građanima. Ovdje se radi o jedinstvenim bazama podataka na prostoru Srpske koji predstavljaju polaznu osnovu za kreiranje analiza, razvojnih i strateških dokumenata, kako za potrebe republičkih organa tako i za potrebe institucija na lokalnom nivou.

Povećava li se broj privrednih subjekata koji predaju završni račun?
– Ako uporedimo ovu sa prethodnom godinom, možemo reći da je zadržan trend većeg broja predatih finansijskih izvještaja. Konkretno, prošle godine imali smo oko 10.500 privrednih društava koja su predala finansijski izvještaj za 2021. godinu, dok je taj broj za 2022. godinu povećan za oko 700. Ipak, i pored tog rasta, ne možemo biti zadovoljni, jer i dalje, prema našim podacima, u Republici Srpskoj posluje nekoliko hiljada preduzeća koja izbjegavaju zakonsku obavezu predaje završnih računa, zbog čega ćemo u narednom periodu posebnu pažnju posvetiti tim subjektima i zajedno sa Poreskom upravom Republike Srpske pokrenuti akciju kako bismo finansijsku disciplinu podigli na viši nivo i kako bi sva aktivna preduzeća na kraju i predala finansijski izvještaj. Samo na taj način možemo doći i do sveobuhvatnih podataka o ukupnom poslovanju privrede, što bi onda predstavljalo i adekvatnu osnovu za izradu brojnih strateških dokumenata.

Posljednji registar koji smo uspostavili odnosi na sefove pravnih i fizičkih lica u RS. Registar je zatvorenog tipa i pristup podacima omogućen je samo uskom krugu ovlašćenih korisnika, poput sudova

Provjeravaju li privredni subjekti svoje poslovne partnere?
– Provjera boniteta potencijalnih, ali i stalnih poslovnih partnera od strane naših privrednih društava daleko je od zadovoljavajućeg nivoa, što pokazuje veoma mali broj izdatih boniteta. Zbog toga se poslovni subjekti izlažu riziku u sklapanju poslova, što može dovesti do problema u naplati potraživanja i ugrožavanju likvidnosti poslovanja. S druge strane, u modernom poslovanju u razvijenim zemljama provjera boniteta potencijalnog poslovnog partnera se podrazumijeva. Upravo zbog toga konstantno ukazujemo našim privrednim društvima da prije donošenja poslovnih odluka i sklapanja poslova, ali i tokom poslovanja, provjere bonitet svojih poslovnih partnera. U suštini, ocjena kreditnog boniteta predstavlja ocjenu sposobnosti izmirenja obaveza privrednog društva o roku dospijeća, utvrđenu na osnovu posebnog modela vrednovanja finansijskih principa poslovanja privrednih društava, zasnovanog na primjeni finansijske analize i statističkog monitoringa u vidu Bon1 i Bon2. Bon1 sadrži osnovne informacije o privrednom društvu, odnosno preduzetniku, skraćeni bilansi za poslednje tri godine, stanje novčanih sredstava, dok Bon2 podrazumijeva osnovne informacije o privrednom društvu ili preduzetniku, finansijske informacije, kurentnost privrednog subjekta, ocjenu finansijskog rejtinga.

Osim boniteta, klijentima nudite još jedan zanimljiv servis e-INFORMATOR?
– Osnovna namjena servisa eINFORMATOR jeste da informacije koje su nastale kao neki tip promjene kod poslovnih subjekata i preduzetnika dostavi krajnjem korisniku, odnosno zainteresovanom licu koje ima potrebe za takvim tipom informacija. Funkcionisanje eINFORMATORA je u potpunosti automatizovano, a servis funkcioniše 24 sata dnevno, te nakon nastanka bilo koje promjene kod poslovnih subjekata i preduzetnika koje se tiču poslovnog registra, registra preduzetnika i registra žiro-računa pravovremeno ih dostavlja krajnjem korisniku. Usluga iz eINFORMATORA koncipirana je tako da sve promjene u momentu njihovog nastanka klijenti dobiju direktno na mail.