SLOBODAN ČOMIĆ: U HET-u nastavljeni pozitivni trendovi

U 2023. Hidroelektrane na Trebišnjici planiraju prihode veće od 70 miliona maraka, a očekivani bruto prihod nešto manji od 7 miliona. U istom periodu planirane su investicije od 16,46 miliona, od čega skoro četiri miliona iz vlastitih izvora

piše SLAVIŠA MIRKOVIĆ      foto Aleksandar ARSENOVIĆ

Hidroelektrane na Trebišnjici nastavljaju trend uspješnih poslovnih godina. Iskazana dobit u 2022. je 23.816.045 KM, a očekuje se nastavak uspješnih poslovnih poduhvata i u 2023. godini. Ukupni prihodi za 2022. godinu su 93.685.441 KM, a rashodi 69.869.396 KM, sa uključenim odloženim poreskim rashodima. Procentualno učešće poslovnih prihoda u ukupnim prihodima je 99,58 odsto, što je činjenica koja dovoljno govori o uspješnosti preduzeća.
– Ovaj pokazatelj je dovoljan indikator poslovnog uspjeha koje preduzeće godinama unazad ostvaruje i slobodno možemo reći najveći energetski gigant i stub stabilnosti elektroenergetskog sistema ERS-a. Planiranje obima proizvodnje električne energije se vrši po kriterijumima iz „Pravilnika o bilansiranju i upravljanju elektroenergetskim sistemom ERS-a“. Planirana proizvodnja sistema HET po EE bilansu za 2023. godinu, urađenom na osnovu 70 odstotne vjerovatnoće pojave dotoka je 1.104,10 GWh, a ukupni planirani prihodi za 2023. godinu su 70.727.254 KM – kaže Slobodan Čomić, izvršni direktor HET za ekonomsko-finansijske poslove.

Okončanjem planiranih radova, HET postaje jedan od najvećih i najstabilnijih proizvodnih preduzeća ne samo sistema ERS nego i u široj regiji

Dodaje da su prihodi od električne energije planirani u skladu sa Smjernicama za izradu Plana poslovanja MH ERS za period 2023. godine. Ukupni planirani rashodi za 2023. godinu su 63.991.393 KM, a planirano ostvarenje bruto dobitka je 6.735.861 KM.
– U 2023. godini će se investirati 16.465,77 miliona KM (3.865,77 miliona KM iz vlastitih izvora, 10.600 miliona KM iz kredita, a dva miliona KM iz donacija). Odmah da otklonim sve dileme, dio kreditnih sredstava su ranije preuzeti krediti sa garancijom Vlade Republike Srpske koji se odnose na završetak izgradnje tunela Fatničko polje – akumulacija Bileća kojom se smanjuju gubici prevođenja voda iz Fatničkog polja u akumulaciju Bileća. Svakako, najznačajnija investicija je izgradnja sistema Gornji horizonti. Konkretno, početkom 2022. godine HET je ušao u postupak druge redovne emisije akcija, odnosno dokapitalizacije (povećanja akcijskog kapitala). Iako smo svjedoci kolika je bila medijska hajka kako je to u stvari privatizacija HET-a, ispostavilo se krajnje suprotno. Dokapitalizacija predstavlja beskamatni priliv novčanih sredstava preko kojih smo dobili finansijska sredstva i zaokružili stabilnu finansijsku konstrukciju izgradnje sistema, “Gornji horizonti”. Uplatom finansijskih sredstava druge redovne emisije akcija preduzeća, dobijen je neophodni kapital koji će biti uložen u nastavak izgradnje sistema Gornji horizonti.

Čomić ističe da će se ovim projektom obezbijediti dodatna proizvodnja od 280 GWh, odnosno 159,16 GWh na pragu brane HE Dabar i dodatnih 120,84 GWh nizvodnih efekata u sistemu Donjih Horizonata.
– Okončanjem postupak dokapitalizacije, pristupili smo našim ugovorenim obavezama po osnovu IPC ugovor za izvođene radova na izgradnji preostalih objekata u sklopu izgradnje HE Dabar što podrazumijeva mašinski zgradu, cjevovod pod pritiskom, branu i dalekovod. Od momenta početka završnih radova na sistemu Gornjih horizonata protokom četiri godine biće okončani radovi i sistem će biti pušten na mrežu. Sistem gornjih horizonata gradi se na principu “ključ u ruke” sa kineskom kompanijom “China Gezhouba Group”.

HET je ušao u preliminarnu fazu izgradnje višenamjenske akumulacije i brane u Cerničkom polju u Gacku

Prema strategiji razvoja energetike Republike Srpske do 2035. godine, tri najveća investiciona ulaganja Društva odnose se na dovršetak izgradnje „Gornjih Horizonata“ i tri hidrocentrale uzvodno od Bilećkog jezera – HE „Dabar“, HE Bileća i HE „Nevesinje“. Izgradnjom tih objekata, sa pratećom infrastrukturom i opremom, dobiće se zaokružen sistem hidrocentrala koji će istu vodu koristiti za proizvodnju čak sedam puta. Smanjiće se i gubici vode za oko 35 odsto čime će iskorištenost prirodnog resursa biti skor pa 100 odsto. Značaj sistema ogleda se u činjenici da se puštanjem u rad povećala proizvodnje električne energije sistema za 280 GWh, odnosno 159,16 GWh na pragu brane HE Dabar i dodatnih 120,84 GWh nizvodnih efekata u sistemu Donjih Horizonata.

Izdvojio bih i značaj projekta završetka betonskih obloga tunela Fatničko polje-akumulacija Bileća. Kako izgradnja tunelske obloge na tunelu „Fatničko polje – akumulacija Bileća“ ne bi uticala na realizaciju i rad objekata „Gornjih horizonata“, odnosno prije svega na HE Dabar u izgradnji i HE Bileća, ovaj objekat je neophodno realizovati u što kraćem vremenskom periodu. Objekat je višenamjenski i predstavlja glavni provodnik voda, takozvanih Gornjih u Donje horizonte, ali i glavni derivacioni tunel ka HE Bileća. Trenutna namjena ovoga objekta jeste prevođenje voda iz Fatničkog polja u akumulaciju Bileća, odnosno odvodnjavanje, i omogućava privođenje poljoprivrednog zemljišta svojoj namjeni kao i transport nabujalih voda putem pomenutog tunela u postojeći sistem Hidroelektrana na Trebišnjici. Na ovaj način sistem HET-a smanjuje nepotrebne gubitke vodene mase (dotoka u akumulaciju Bileća) zbog krečnjačkog sloja zemljišta i povećava svoju proizvodnu aktivnost u pogonima (HET 1, HET 2, PHE Čapljina i HE Dubrovnik) putem nizvodnih efekata koji su aproksimativno 170 Gwh, što je i ustanovio REERS.

Izgradnjom objekata u sistemu Gornji horizonti dobiće se zaokružen sistem hidrocentrala koji će istu vodu koristiti za proizvodnju čak sedam puta

Takođe, HET su ušle u preliminarnu fazu izgradnje višenamjenske akumulacije i brane u Cerničkom polju u Gacku. Cilj projekta je da se bolje iskoriste vode Gatačkog platoa za energetske svrhe.
– Želimo da se formiranjem akumulacije u Cerničkom polju uspori doticanje voda bujičnog karaktera sa Gatačkog platoa na prostor Fatničkog polja i akumulacije Bileća, ali i da se rastereti Bilećko jezero posebno u periodu ekstremno velikih voda. Sve analize koje su dosad urađene za potrebe Gornjih Horizonata, pokazale su da se značajan dio voda Gatačkog platoa ne može prevesti u akumulaciju Nevesinje. Dakle, analizirane su vode koje se ne mogu u velikoj mjeri prevesti i energetski iskoristiti na hidroelektrane Dabar i Nevesinje. Prvenstveni cilj projekta jeste da se u periodu ekstremno velikih dotoka zadrži dio voda Gatačkog platoa prije dolaska u akumulaciju Bileća i Fatničko polje i da se stvore uslovi za fleksibilniji rad HE ,,Dabar“. Akumulirane vode u Cerničkom polju bi, kombinacijom tunela i kanala, dovele na područje Bileće i energetski ih iskoristili prije ulaska u akumulaciju Bileća, što bi bilo veoma značajno.

Najznačajnija završena investicija svakako je zatvoreni bazen u Trebinju od koga imaju koristi kako grad Trebinje tako i čitava regija Hercegovine i okolne države. Već u prvim danima rada, prepoznat je potencijal zatvorenog bazena, koji je ugostio razne plivačke klubove iz regije i Evrope, među kojima i reprezentaciju Njemačke u vaterpolu koji su proveli pripreme upravo u Trebinju.

HE BILEĆA
Početkojm 2023. godine, potpisana je i koncesija za izgradnju HE “Bileća” od koje će dodatnu korist imati i budžet Republike Srpske, ali i opština Bileća. Na ovaj način, zaokružiće se višestruki sistem prerade vode za proizvodnju električne energije, počevši od Nevesinja pa sve do hidro objekta u Dubrovniku. Okončanjem pomenutih radova, HET postaje jedan od najvećih i najstabilnijih proizvodnih preduzeća ne samo sistema ERS nego i u široj regiji.

ULAGANJE U ZAJEDNICU
Pored energetskih objekata sistema Donji i Gornji Horizonti, HET realizuje razne projekte iz oblasti zaštite od poplava i projekte koji su preuzeti po osnovu vodne dozvole za obavljanje primarne djelatnosti preduzeća.
– Istakao bi samo neke koji su u završnim fazama. Završetak radova na uređenju Ćatovića kraka kojim će se regulisati korito rijeke Trebišnjice kroz urbani dio grada i značajno smanjiti mogućnost poplava. Izgradnjom rezervoara ,,Vrelo Oko“ obezbijediće se nesmetano snabdijevanje pitkom vodom svim ruralnih područjima grada Trebinje, što je od velikog značaja posebno u ljetnjem periodu. Izgradnjom saobraćajne infrastrukture, u ovom slučaju mosta preko Trebišnjice, potvrđuje se već bezbroj puta izrečena tvrdnja da je HET nosilac razvoja Istočne Hercegovine. Započeti su radovi na izgradnji mosta koji je sastavni dio većeg projekta ,,Istočne obilaznice“. Vrijednost radova je 10,5 miliona KM i finansiraće se iz vlastitih sredstava preduzeća. Okončanjem projekta intenzitet saobraćaja kroz uži centar Trebinja će se rasteretiti, što je posebno bitno u ljetnim mjesecima kada je turistička sezona u punom jeku.