Svemirske ambicije milijardera
Iza namjere bogataša da „osvoje” kosmos krije se mješavina preduzetničke radoznalosti, altruizma i nešto egoizma
Pozlaćene palate i raskošne jahte više nisu statusni simbol američkih milijardera. Oni iz Silicijumske doline uglavnom troše novac na istraživanja svemira. Želja da pokrenu proizvodnju na Marsu, da organizuju turističke svemirske ture ili da saznaju da li smo zaista sami u kosmosu ne napušta ih bez obzira na to što su još daleko od ostvarenja svojih nauma. U grupi bogataša sa planovima za osvajanje svemira prednjače Ilon Mask, osnivač kompanije Spejs iks, zatim Džef Bezos sa Blu oridžinom, Ričard Brenson i njegova firma Virdžin galaktik, kao i Pol Alen i njegov Vulkan aerospejs.
Ilon Mask (45), kompanija Spejsk iks.
Suosnivač je servisa za internet plaćanje Pejpal, vlasnik Tesla motorsa, firme za proizvodnju luksuznih vozila na baterije, a bogatstvo mu je procijenjeno na 11,3 milijardi dolara. On je i najdalje od Zemlje otišao. Sa Spejs iks imao je 32 uspješna lansiranja u posljednjih deset godina. Od Nase i drugih klijenata zaradio je oko 10 milijardi dolara uglavnom od isporuka pošiljki za Međunarodnu svemirsku stanicu. Kompanija se trenutno oporavlja od velike štete izazvane eksplozijom rakete falkon 9, koja je, kao i sateliti koje je nosila, izgorjela prilikom probe početkom septembra.
Da bi svemirski letovi bili održivi za privatne kompanije, troškovi bi morali da budu znatno manji. Upravo na tome radi Spejs iks, koji pokušava da obezbijedi da ista raketa može da se koristi više puta.
Džef Bezos (52), kompanija Blu oridžin
Mask i Bezos su frustrirani sadašnjim stanjem istraživanja svemira. Za njih bi, 40 godina pošto je čovjek zakoračio na Mjesec, ljudi već uveliko trebalo da putuju u svemir i da imaju svoju koloniju na Marsu
Osnivač je i vlasnik Amazona, najvećeg svjetskog internet trgovca, vlasnik Vašington posta, a prema Forbsu njegova imovina vrijedi 66 milijardi dolara, što ga čini petim najbogatijim čovjekom na svijetu. Bezos je okupiran idejom o raketi koja će voziti putnike na Crvenu planetu. Ljetos je najavio da bi kratki probni svemirski letovi sa putnicima mogli da počnu već sljedeće godine. Zainteresovan je i za pokretanje proizvodnje u svemiru čime bi se Zemlja sačuvala od daljeg zagađenja.
Realnost je međutim prilično drugačija, a glavna prepreka promjenama je novac – upravo ono što Bezos i ostali bogataši imaju. Prema procjeni Nase, prosječna cijena lansiranja rakete je 450 miliona dolara, dok su istraživači sa Univerziteta Kolorado trošak procijenili na čak 1,5 milijardi. Prije nego što je 2011. ugašen, američki trodecenijski spejs šatl program koštao je skoro 200 milijardi dolara.
Ričard Brenson (66), kompanija Virdžin galaktik
Britanski vlasnik Virdžin grupe u okviru koje posluje oko 400 firmi, za preduzetništvo je dobio titulu sera i ima bogatstvo vrijedno 5,2 milijarde dolara. Za njega je svemir dostupan na način o kojem se prije samo sanjalo. Virgin Galactic, zbog nesreće koja se dogodila 2014. godine, novi svemirski brod neće odmah lansirati nego će testni period novog broda VSS Unity trajati malo duže; koji je utjelovljenje Brensonovog cilja: prevoz putnika do 80 kilometara iznad Zemlje. Više od 700 osoba se već prijavilo za ove svemirske letove iako karta košta 250.000 dolara.
Pol Alen (63), firma Vulkan aerospejs
Suosnivač Majkrosofta, vlasnik dva sportska kluba NBA i NFL lige i nekoliko naučnih instituta, a prema Forbsu težak je 18,6 milijardi dolara. Prošle godine je Alen predstavio najveći svjetski avion sa rasponom krila od 107 metara koji do velikih visina može da ponese satelite težine do 450 kilograma i da ih odatle lansira u nižu Zemljinu orbitu.
Jurij Milner (55), firma Didžital skaj tehnolodžiz
Osnivač je nekoliko internet kompanija koje uglavnom posluju u Rusiji, investirao je u brojne tehnološke firme, uključujući Fejsbuk i Tviter, a njegov biznis vrijedi 3,1 milijardu dolara.
(A. M.)
