Hrvatska najzaduženija od novih članica EU
Koornakriza je Hrvatsku dovela na sam ivicu prezaduženosti, a dugove stvorene tokom pandemije, i one iz prethodnog perioda, otplaćivaće i generacije koje dolaze.
To je zaključak koji se može izvući iz poslednjih dostupnih podataka o stanju duga države, kao i o spoljnom dugu zemlje, piše Index.
Prema poslednjim procjenama evrostatističara dug sektora države, u koji, osim države, ulaze i lokalne vlasti te vanbudžetski fondovi, krajem juna je dostigao vrijednost od 85.3 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP). Očekivanja analitičara Rajfajzena pokazuju da bi Hrvatska kraj 2020. godine trebalo da dočeka s javnim dugom u visini 87.1 posto BDP-a.
Pojednostavljeno, krajem 2020. godine javni dug bi trebalo da iznosi oko 391.7 milijardi kuna (oko 51 milijardu eura), ili 26.8 milijardi kuna više nego krajem prošle godine. Tada je, naime, sektor države dugovao, pokazuju podaci makroekonomista Rajfajzena 292.9 milijardi kuna, ili 72.8 posto hrvatskog BDP-a.
Hrvatska nije izolovan slučaj po rastu javnog duga u Evropi u jeku koronakrize. Povećanje javnog duga u ovoj je godini prisutno u svim članicama.
Mnoge članice Unije imaju i znatno veći nivo javnog duga od Hrvatske. Tako je, na primjer, sredinom godine, prema podacima Evrostata, javni dug Grčke iznosio čak 187.4 odsto BDP-a, Italije 149.4 odsto BDP-a, Portugala 126.1 odsto BDP-a, Belgije 115.3 odsto BDP-a, Francuske 114.1 odsto BDP-a, Kipra 113.2 odsto BDP-a, a Španije 110.1 odsto. Sve te zemlje u prvoj polovini ove godine znatno su povećale javni dug.
Ipak, postoji nekoliko razlika između njih i Hrvatske. Za početak, te države su razvijenije od Hrvatske, što će im, kažu ekonomisti, ipak omogućiti lakšu otplatu dugova.
Nadalje, sve su one već u eurozoni, što im koristi i u politici zaduženja, dok se Hrvatska tek kvalifikuje za uvođenje jedinstvene evropske valute, za šta je jedan od uslova i svođenje javnog duga na 60 odsto BDP-a.
Vrijedi spomenuti, kako piše Index, i da Hrvatska ima najveći nivo javnog duga među novim članicama EU na istoku kontinenta.
Tako je, na primjer, javni dug Slovenije krajem juna, prema podacima Eurostata, iznosio 78.2 odsto BDP-a, Mađarske 70.3 odsto BDP-a, Rumunije 41.1 odsto BDP-a, a Bugarske 21.3 odsto BDP-a.
Najmanji javni dug među novim članicama i u EU sredinom ove godine je imala Estonija, 18.5 odsto BDP-a. Inače, zemlje “Nove Evrope” se razvijaju brže od Hrvatske, a po stupnju dosegnutog razvoja još je samo Bugarska iza Hrvatske.
Velik rast javnog duga u Hrvatskoj i drugim zemljama najprije je posljedica koronakrize i mera koje su države preduzimale kako bi svoje privrede održale “iznad vode”.
Ali, ekonomisti već godinama upozoravaju da je rast javnog duga u slučaju Hrvatske i posljedica nesprovođenja reformi koje bi smanjile javnu potrošnju.
To potvrđuje i podatak Evrostata da je javni dug još 2009. godine iznosio 48.7 odsto BDP-a.
“Visina javnog duga, koji se kod nas bliži nivou od 90 posto BDP-a, je veliki problem. Uopšteno se smatra da je javnim dugom iznad 60 odsto BDP-a teže upravljati, a i jedan od kriterijuma Mastrihta govori o tom nivou javnog duga. Naravno, kod velikih i bogatijih država lakše je upravljati i većim javnim dugom nego što je to slučaj s Hrvatskom, koja je mala ekonomija i ima male stope privrednog rasta te je najzaduženija u istočnoj Evropi”, ocjenjuje za Index ekonomski analitičar Damir Novotny.
