MILAN BAŠTINAC: HE Buk Bijela, projekat za regionalnu energetsku stabilnost

Presudom Vrhovnog suda Republike Srpske je potvrđeno da je Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Srpske od samog početka transparentno radilo po zakonu. I pored osporavanja od strane NVO sektora, ovaj projekat nije bio zaustavljen, te se nastavlja prema zacrtanim planovima

Projekat Buk Bijela nezaustavljivo ide ka konačnoj realizaciji, u jednoj rečenici je sažeo mnogo toga u vezi sa ovim projektom Milan Baštinac, predsjednik Upravnog odbora HES “Gornja Drina” i pomoćnik ministra za elektroenergetiku. Brojne polemike koje prate “HE Buk Bijela” dobijaju epilog, a među jednim od njih je i spor koji je pred sudovima pokrenut u vezi sa dodjelom ekološke dozvole.
Vrhovni sud Republike Srpske odbio je zahtjev Udruženja “Resursni arhus centar u BiH” za vanredno preispitivanje presude Okružnog suda u Banjaluci u predmetu davanja ekološke dozvole Hidroelektrani “Buk Bijela” na rijeci Drini.
– Ovom presudom je pravno dokazano da je postupak pribavljanja ekološke dozvole u potpunosti sproveden u skladu za Zakonom o zaštiti životne sredine, te da nije došlo do kršenja međunarodnih konvencija koje se odnose na oblast životne sredine. U tužbi je pominjana takozvana Espo konvencija o prekograničnom ekološkom uticaju na druge zemlje, u ovom slučaju na Crnu Goru. Oni su tvrdili da je uticaj na Crnu Goru značajan, dok smo mi argumentovali da to nije tako – rekao je Baštinac.

Sporazum EPS i EPRS ne spada u kategoriju međunarodnih ugovora i koncesija je izdata Elektroprivredi Republike Srpske

Sporazum EPS i EPRS ne spada u kategoriju međunarodnih ugovora i koncesija je izdata Elektroprivredi RS. I pored toga spori se pravo Republici Srpskoj da realizuje jedan ovako važan infrastrukturni projekat. Baštinac vjeruje da ovaj spor neće doći do međunarodne arbitraže, jer za to nema osnova i BiH bi na tom sporu samo izgubila velika finansijska sredstva.
– Taj sporazum je čisto komercijalni između dvije kompanije i nema karakter međunarodnog ugovora, što mi stalno ponavljamo. Razni maliciozni komentari ulaze u domen iracionalnog ponašanja i samo štete cijeloj BiH i njenom stanovništvu. Mi ovim projektom želimo da doprinesemo boljitku cijelog regiona.

Baštinac je izrazio sumnju da su brojna udruženja koja na različite načine lobiraju protiv energetskih projekata u Republici Srpskoj to rade ispunjavajući agendu po kojoj svi razvojni projekti u RS treba da stanu. Uprkos tome, u energetskom sektoru je tokom poslednjih 10 godina urađeno više nego u zadnjih tri decenije, a nastavkom će to biti vidljivo na izgradnji energetskih objekata.
– Mi na terenu intenzivno radimo i nismo se zaustavljali ni jednog sekunda. Upravo radimo tendersku dokumentaciju za cijeli projekat. Sama tenderska dokumentacija ima 6.000 stranica i sva domaća pamet je angažovana na ovom projektu u smislu tehničkih specifikacija za realizaciju. To je nešto što nam dodatno daje snagu, kao i to kad vidimo kako na terenu projekat napreduje, a ujedno i kako napreduje projektna dokumentacija. Sa euforijom čekamo da počne izgradnja samog energetskog objekta.

Na gradilištu Hidroelektrane “Buk Bijela” na Drini kod Foče u završnoj fazi je izgradnja gradilišnog naselja, te upravne zgrade i prateće infrastrukture. Pripremni radovi na lijevoj obali Drine počeli su prošle godine i trebalo bi da budu završeni u junu iduće.

Vrijednost gradnje HE “Buk Bijela”, zajedničkog poduhvata elektroprivreda Republike Srpske i Srbije, je oko 250 miliona eura, a garancija za finansiranje je obezbijeđena od Vlade Srbije

Uz više objekata sa sobama i apartmanima, gradilišno naselje za više od 400 radnika, koji će tu biti smješteni za vrijeme izgradnje HE “Buk Bijela”, imaće i veliki restoran, ambulantu, vešernicu i sportska igrališta. Upravna zgrada, objekat za izvođača i nadzor gradi se uzvodno od ove lokacije u neposrednoj blizini buduće brane. Osim objekata, grade se i pristupni putevi, kao i vodovodni sistem za radničko naselje. Izvođač radova je preduzeće “Sloga” iz Kragujevca, a od ukupno 80 radnika, koliko ih je angažovano u pripremnoj fazi, pedesetak je iz Foče, raznih profila. Završna je faza, rade se fasade, kanalizacija, voda, vanjsko uređenje. Ostalo je nešto sitno unutrašnjeg uređenja i to se privodi kraju.

Milan Baštinac kaže da su pripremni radovi kompleksni, te da podrazumijevaju i novi vodovodni sistem i kilometre pristupnih puteva do gradilišnog naselja i od naselja do ulaska u korito Drine. Naselje se nalazi oko kilometar nizvodno od mjesta gdje će se graditi brana i služiće za izgradnju i ostale dvije hidroelektrane u sistemu Gornja Drina – uz HE “Buk Bijela”, to su HE “Foča” i HE “Paunci”.
-Nakon izgradnje svih ovih elektrana, namjera nam je da kompletno naselje prepustimo na upravljanje lokalnoj zajednici, a da lokalna zajednica odlučuje o sadržajima koje će davati lokalnom stanovništvu kroz ovu infrastrukturu – kaže Baštinac.

On navodi da HES “Gornja Drina” planira do kraja godine da pošalje pozivni tender respektabilnim firmama koje će da se nadmeću za sistem “ključ u ruke” izgradnje HE “Buk Bijela”.
– Računamo da će pregovori sa potencijalnim izvođačem radova na samoj elektrani trajati od devet mjeseci do godinu dana, a nakon toga postoji mogućnost da se relativno brzo organizuje gradilište i počnu radovi na terenu.

Projekat će biti finansiran u omjeru 51 odsto “Elektroprivreda Srbije”, 49 odsto “Elektroprivreda Republike Srpske”

Baštinac je podsjetio da je vrijednost gradnje HE “Buk Bijela”, zajedničkog poduhvata elektroprivreda Srpske i Srbije, vrijedan oko 250 miliona eura, koliko će koštati i gradnja preostale dvije elektrane, tako da ukupna investicija iznosi oko 500 miliona eura. Projekat će biti finansiran u omjeru 51 odsto “Elektroprivreda Srbije”, 49 odsto “Elektroprivreda Republike Srpske”, koliki je i udio suvlasništva u zajedničkoj firmi HES “Gornja Drina”. Garancija za finansiranje je obezbijeđena od strane Vlade Srbije. Nakon izbora i uvođenja izvođača radova, rok za izgradnju HE “Buk Bijela” je četiri godine.
– Nadamo se da ćemo i u okviru izbora izvođača da dobijemo i povoljno finansiranje, s obzirom na to da je garancija Vlade Srbije respektabilna i sigurno će da obezbijedi povoljnije uslove, nego što bi bilo da finansiranje tražimo mi sami na tržištu.

KARAKTERISTIKE

Buk Bijela je najznačajniji i najatraktivniji hidroenergetski objekat gornjeg toka Drine, koji ima dugi istorijat projektovanja, od 1965. godine, a idejni projekat je završen davne 1970. godine prošlog vijeka, kada je završena i eksproprijacija zemljišta. HE Buk Bijela je pribransko akumulaciono postrojenje koje se sastoji od gravitacione betonske brane sa mašinskom zgradom i akumulacije. Planirano je da dužina brane po kruni iznosi 197,3 metara, a najveća građevinska visina je na dijelu mašinske zgrade i iznosi 57,8 metara. Njenom izgradnjom se formira akumulacija sa kotom normalnog uspora 434,00 metara nadmorske visine i ukupnom zapreminom 15,7 miliona kubnih metara vode, od kojih je korisnih 11 miliona m3. Ukupna dužina akumulacije bi trebala biti oko 11,5 kilometara. U mašinskoj zgradi biće smještena 3 agregata tipa Kaplan. Dva su dimenzionisana za instalisani proticaj po 150 m3/s, a jedan za vodoprivredni minimum proticaja  50 m3/s. Predviđena je najveća instalisana snaga elektrane od 93,52 megavata i očekivana godišnja proizvodnja od 332 gigavat časa.