MLADEN FILIPOVIĆ: U interesu Srpske unapređujemo poslovne odnose sa Austrijom

Predstavništvo RS u Beču se fokusira na tri ključna segmenta djelovanja: privrednu saradnju, institucionalnu saradnju i povezivanje s dijasporom u Austriji. Najveći resursi usmjereni su na podršku izvozno orijentisanim preduzećima iz Republike Srpske i privlačenje investitora. Austrija spada u prvih pet spoljno-trgovinskih partnera Republike Srpske, jedan je od pet najvećih investitora. Privredna saradnja obuhvata trgovinsku razmjenu, promociju RS kao investicione destinacije i održavanje povjerenja austrijskih kompanija, kojih preko 250 posluje u BiH, uglavnom u RS

razgovarala BORJANA SIMIĆ foto ZIPA PHOTO /Borislav ZDRINJA

Od osnivanja Predstavništva Republike Srpske u Austriji 2012. godine, pa sve do danas, na čelu ove značajne institucije je Mladen Filipović, kako kaže, sa ciljem da za interese i potrebe Republike Srpske uspostavlja, održava i unapređuje poslovne odnose sa institucijama Republike Austrije na svim nivoima. Kao šef Predstavništva organizovao je mnogobrojne obuke i projekte u saradnji sa Privrednom komorom Austrije, koji su imali za cilj povezivanje domaćih izvoznih firmi iz Republike Srpske sa partnerskim firmama u Austriji, zatim susrete, sastanke, nastupe, panele i saradnje predstavnika institucionalne, kulturne, sportske, obrazovne i poslovne zajednice iz Republike Srpske sa predstavnicima iz Austrije. Takođe je dao značajnu podršku srpskoj zajednici u Austriji, tj mnogobrojnim udruženjima i klubovima, sa kojima je ostvarena odlična i kontinuirana saradnja. Ovdje treba navesti i odnos sa Srpskom Pravoslavnom Crkvom, koji je na veoma visokom nivou već dugi niz godina od kako je postao šef Predstavništva. Inicijator je i organizator mnogobrojnih promocija, od turističkih, kulturnih, istorijskih…, a koje sve imaju za cilj promociju Republike Srpske u Austriji.
Filipović je magistrirao na Univerzitetu za ekonomiju i poslovnu administraciju (Wirtschaftsuniversität Wien WU), smjer međunarodno poslovno pravo i upravljanje javnim preduzećima. Ali, njegov životni put je počeo u Sarajevu, gdje je rođen, a koje je napustio zbog ratnih dešavanja i kao dječak život nastavio u Njemačko gdje je završio osnovnu školu. Zatim se porodično sele u Francusku, pa u Kanadu gdje je završio srednju školu. Nije mu bio cilj da ostane u Sjevernoj Americi i odlučio je da se vrati u Evropu i studira na njemačkom govornom području, a odabir je pao na Beč.

Preko 250 austrijskih firmi je već prisutno na teritoriji BiH, a većina je sa sjedištem u Srpskoj

Godine 2012. dobija poziv da preuzme Predstavništvo Republike Srpske u Austriji, što mu je i bio karijerni, a i životni cilj, da uvezuje privredu, međunarodne odnose i diplomatiju. Prethodno je bio na pozicijama šefa odjeljenja Bankassurance za Austriju i Jugoistočnu Evropu u Allianz Global Assistance, kao i Prvi sekretar Stalne Misije BiH pri Organizaciji za bezbjednost i saradnju Evrope (OEBS), Ujedinjenih nacija (UN) i drugih međunarodnih organizacija u Beču. Kao ekspert iz javnog i privatnog sektora, Filipović je učestvovao u brojnim savjetodavnim i projektima tehničke pomoći OEBS-a, Svjetske Banke kao i razvojnih agencija u Jugoistočnoj Evropi. Predsjednik je Saveza Srba u Austriji od 2023. godine, krovne organizacije svih srpskih klubova i udruženja u Austriji. Potpredsjednik je Austrijsko-srpskog društva od 2022. godine. Generalni sekretar Košarkaškog kluba BC Vienna od 2022. godine. Takođe obavlja i funkciju potpredsjednika Austrijsko-srpskog privrednog foruma od 2014. godine. Dobitnik je brojnih zahvalnica, priznanja i plaketa od skoro svih srpskih klubova i udruženja širom Austrije, kao i od udruženja iz Republike Srpske.

Gdje je inspirativnije a gdje lakše raditi, u realnom sektoru ili diplomatiji?
– Realni sektor je otvoreniji za postizanje konkretnih rezultata. Diplomatija jeste skučena, ima okvire u kojima se mora djelovati, ali se ipak mnogo toga može ostvariti. Pozicija na kojoj sam trenutno, upravo je miks diplomatije i privrede. Mi smo privredno predstavništvo, ali nas to ne ograničava da nastupamo i na diplomatskom nivou. Od otvaranja, na kome su prisustvovali mnogi ljudi iz austrijske privrede i diplomatskog kora, pa do danas, sa njima imamo komunikaciju na visokom nivou.

U kom pravcu teče razvoj saradnje sa Austrijom. Otvaranje tamošnjeg tržišta za naše proizvode, privlačenje njihovih investicija, povezivanje privrednika za poslove u kojima mogu ostvariti saradnju?
– Predstavništvo pokriva tri segmenta djelovanja; privredna saradnja, institucionalna saradnja i saradnja sa našom dijasporom u Austriji. Najveći dio resursa i kapaciteta Predstavništva ulažemo u stvaranje uslova za privrednu saradnju. Kao prvo, da podržimo izvozno orijentisana preduzeća iz Republike Srpske, a sa druge strane, investitore koji su već prisutni ili nove koji žele da ulažu u RS. Austrija spada u prvih pet spoljno-trgovinskih partnera Republike Srpske, jedan je od pet najvećih investitora i još uvijek imamo to povjerenje. Sve aktivnosti koje su usmjerene prema privredi su vrlo značajne, ne samo trgovinska razmjena i promocija Srpske kao destinacije za investiranje, već i povjerenje koje imamo u austrijskoj privredi, preko 250 firmi je već prisutno na teritoriji BiH, a većina je sa sjedištem u RS. Imamo trgovinski suficit prema Austriji i najvećim dijelom je to zahvaljujući metaloprerađivačkoj i drvoprerađivačkoj industriji, kao i tekstilnoj industriji – konkretno proizvodnji obuće. Metal i drvo su prepoznati kao kvalitetni proizvodi i veliki broj austrijskih firmi je investirao u ovaj sektor. Prehrambena industrija je u usponu.

Naše institucije se za svaku promociju zaista prvo obraćaju Predstavništvu, a posebno su aktivne iz privrednog sektora, jer postoji veliki interes da se radi na tržištu Austrije

Na koji način Predstavništvo promoviše privredne potencijale Republike Srpske u Austriji? Koliko često organizujete poslovne forume, možete li podijeliti neki primjer uspešnog poslovnog skupa?
– Trenutno je aktuelan značajan projekat, “Fit for Austrija”, koji sprovodimo sa Privrednom komorom Austrije i WIFI institutom, radimo treninge za naša izvozno orijentisana preduzeća i veliki broj privrednika je već prošao obuku. A privrednici i institucije iz Austrije su prepoznali Predstavništvo kao prvi relevantan kontakt, od informacija o tržištu, potencijalnim partnerima, zakonodavstvu…
Nastojimo da imamo sistematski pristup svim aktivnostima. Privredniku ili preduzeću iz RS kada uđe u naš sistem nudimo tri faze. Prvo biznis registar na stranici Predstavništva, napravimo ličnu kartu firme na njemačkom jeziku, preduzeća su segmentirana po sektorima, metal, drvo, prehrambena industrija… što je značajno. Pratimo pokazatelje koji potvrđuju da registar posjećuju austrijska preduzeća, jer imaju odličan pregled. Najznačajnija faza je outreach, s jedne strane imamo pojedinačne analize i analizu tržišta po klasterima. Tu spada pomenuti projekat “Fit for Austrija”, koji obuhvata treninge gdje austrijski privrednici dolaze u RS i pripremaju naše privrednike, a onda slijedi dolazak u Austriju. Svaki polaznik dolazi u Austriju i u organizaciji Predstavništva i Privredne komore Austrije i organizujemo im sastanke sa relevantnim partnerima. Čak u 80 odsto slučajeva pokazalo se da se na prvom susretu ostvari poslovni uspijeh. Treći segment je ulazak na tržište i uspjeli smo da potpomognemo dolazak velikog broja naših preduzeća u Austriju. Kroz “Fit for Austrija” je prošlo preko 90 firmi, a u bazi podataka imao preko 170 preduzeća. Korisnici odmah imaju podatak da li se radi o malom, srednjem ili velikom sistemu preduzeća. Pokazalo se da kroz segmentiranu analizu tržišta nudimo kvalitetne podatke i postižemo zavidne rezultate.
Naše aktivnosti obuhvataju i organizaciju “Biznis foruma”, najmanje jedan kvartalno, gdje organizujemo b2b sastanke. Ciljamo specifično na branše koje su interesantne.

Sarađujete li sa institucijama iz RS koje se bave promocijom u svijetu?
– Naravno, sa Investiciono-razvojnom bankom RS, Privrednom komorom RS, resornim ministarstvima, Razvojna agencija RS, Inovativnim centrom Banjaluka… Stvaramo širok spektar platformi sa institucijama RS u korist privrede. Naše institucije se za svaku promociju zaista prvo obraćaju Predstavništvu, a posebno su aktivne iz privrednog sektora, je postoji veliki interes da se radi na tržištu Austrije. Značajna podrška Predstavništva u institucionalnom uvezivanju ide i prema našim gradovima i opštinama. Napravili smo kartu gdje ima značajan broj naših ljudi koji žive već treća ili četvrta generacija u Austriji i nastojimo sa tim mjestima uvežemo naše gradove i opštine. Platna agencija Austrije AMA, koja se bavi poljoprivrednim aktivnostima, ima sporazum sa Agrarnom agencijom RS i to je veoma značajno.

Značajan projekat je “Fit for Austrija”, koji sprovodimo sa Privrednom komorom Austrije i WIFI institutom, radimo treninge za naša izvozno orijentisana preduzeća, a veliki broj privrednika je prošao obuku koja već daje rezultate

Takođe, radili smo i na uvezivanje Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci i Beču, konkretno na razmjeni stručnih kadrova. Takođe, Univerzitet Banjaluka i Univerzitet Grac uspješno sarađuju. Imamo i segment saradnje MUP-a RS sa policijom Austrije, uskoro slijedi razmjena stručnih kadrova, obuke naših pripadnika MUP-a u Gracu u njihovoj policijskoj akademiji. Sa te akademije već dolaze kolege koje predaju njemački jezik u Banjaluci. Veoma je značajno i nedavno potpisivanje sporazuma između Fonda PIO RS i Penzionog osiguranja Austrije. Digitalizovana je razmjena podataka, a Predstavništvo podržava sve ove aktivnosti. Radimo i na uvezivanju Austrijskih penzionih fondova i banjskih centara u RS, kako bi se jedna od naših banja uvrstila u osiguravajući sistem, gdje će naši ljudi iz Austrije moći da se liječe u RS, a da im to pokriva austrijsko osiguranje. Zato je institucionalna saradnja veoma značajna. Predstavništvo zvanično nema diplomatski status, ali mi imamo redovnu komunikaciju na nivoima kabineta kancelara, ministra vanjskih poslova i ministra unutrašnjih poslova. Sve posjete naših zvaničnika u Austriji organizuje Predstavništvo, jer smo od početka otvorili vrata prema austrijskim institucijama i nastojimo da budemo korektan i konkretan partner, što je u Austriji prepoznato i saradnja je na visokom nivou.

Postoje li specifične inicijative ili projekti koji su rezultirali uspješnim ulaganjima austrijskih kompanija?
– Inicijativa “Fit for Austrija”, se pokazala veoma uspješnom, i zato radimo projekat u ciklusima proljeće – jesen. Samo iz tok projekta su se izrodili mnogi značajni kontakti. Na primjer, firma Pewag koja je najveći proizvođač lanaca u svijetu, je prije pet godina investirala u firmu u Srpskoj, a ta investicija već je prešla 10 miliona eura. Zatim, imamo odličan rezultat plasmana naših proizvoda u Spar – najveći trgovinski lanac u Austriji koji ima preko 1.600 filijala. Konkretno, Vukoje i Tvrdoš vina, Đedova rakija, Kao po kap – zaleđeno voće, zatim 24 proizvoda Bonite, Vitinka, Vitaminka, slijede Dukat proizvodi… i trenutno smo prešli 35 proizvoda u njihovom sistemu.
Nedavno smo imali sastanak na kome nam je saopštena odluka da će jedna firma iz kozmetičke industrije investira u Republiku Srpsku.

Kakve aktivnosti Predstavništvo sprovodi kako bi predstavilo kulturnu baštinu Republike Srpske u Austriji?
– To je u domenu našeg trećeg segmenta. Privreda nam je fokus, a kultura je meka diplomatija i otvara mnoga vrata. Srbi unazad 200 godina imaju doprinos razvoju kulture Austrije, a najbolji primjer je to što je tekst austrijske himne napisala Srpkinja, Pula fon Preradović. Ima mnogo kulturoloških veza. Svetosavski Bal je uvršten u zvanične balove grada Beča. U januaru je 26 bal, ali treći koji se organizuje u Hofburgu – zimskoj rezidenciji u centru Beča, i to je prvi strani bal koji je tu ikada organizovan. Biće oko 3.000 gostiju, na prošlom balu, prvi put u istoriji Svetosavskog bala u Beču, bio je i kancelar Austrije. Srpski centar organizuje bal, a Predstavništvo je podrška. Na ovogodišnjem balu očekujemo prisustvo gradonačelnika Beča, što nam daje na posebnom značaju.

Srbi unazad 200 godina imaju doprinos razvoju kulture Austrije, a najbolji primjer je himna Austrije, čiji tekst je napisala Srpkinja, Pula fon Preradović

Saradnja u okviru kulture je veoma intenzivna, odazivamo se na sve manifestacije i dajemo podršku. Ima preko stotinu udruženja u svim pokrajinama u pokrajinskim zajednicama, a nastojimo da sveobuhvatno koordinaciono tijelo bude Savez Srba na nivou Austrije. Nedavno sam privremeno preuzeo poziciju predsjednika, a Savez ima ukupno 14 članova. Istorijski, udruženja su većinom fokusirana na kulturno-umjetnička društva folkloraša. Zatim, tu je i Prosvjeta koja je glavni nosioci projekta srpskih škola. Konačno, pokrajina Štajerska je prva razbila BHS tvorevinu i od ove školske godina naša djeca zvanično u školama mogu da uče srpski jezik. Nadamo se da će to uskoro biti odluka u svim pokrajinama, jer prosvjeta je u Austriji na regulisana zakonima na pokrajinskom nivou. Istakao bi i značaj Srpske pravoslavne crkve koja je i najstarija srpska institucija u Austriji. A u svemu ovome, važno ja istaći da je u toku i smjena generacija naših ljudi. Sada u punoj snazi dolaze djeca rođena, odrasla i školovana u Austriji, a patriotski su nastrojeni više nego mi. Vrlo je pozitivan razvoj te treće-četvrte generacije i pokušavamo da im ponudimo mogućnost da se ostvare u našem društvu, jer su karijerno već počeli da dosežu značajne rezultate.

Kakva je saradnja sa našom dijasporom u Austriji? Koliko ima privrednika koji su spremni da se povežu sa privredom RS? Koliko je naših ljudi, privrednika, koji su ostvarili uspijeh u Austriji, spremno da investira u RS, je roni apsolutno poznaju i pozitivne i imanje lijepe stvari?
– Devedeset odsto investicija u Republiku Srpsku je urađeno preko naših ljudi. Od toga da je neko naš bio samo zaposlen, suvlasnik ili samo poznavao direktora ili vlasnika firme, pa ostvario kontakt sa našim privrednicima. Derventa je izvrstan primjer, došla su dva privrednika, a onda ih je kroz te kontakte došlo još 12, a slično je i u Gradišci. Mnogi naši privrednici su se u Austriji ostvarili, kao i ljudi iz Srbije, a sada prepoznaju Republiku Srpsku kao destinaciju za investiranje. Nastojimo da im ponudimo transparentnost, saradnju sa institucijama, opštinama i gradovima. Predstavništvo informiše opštine i gradove, da budu spremni za doček takvih investitora. Veliki broj načelnika i gradonačelnika je to prepoznalo i već se radi na realizaciji investicija. Samo je potreban sistematskih pristupi, radimo na tome da našim ljudima predočimo prednosti investiranja u RS i ima već nekoliko projekata na kojima smo aktivni.

Vi brinete i o imidžu Republike Srpske, pratite i reagujete na izjave uperene protiv njenih interesa. Kako opisujete predrasude o RS i na koji način se protiv njih boriti?
– Naše aktivnosti su usmjerene prema dobrim pričama i zajedničkim pozitivnim rezultatima sa austrijskim partnerima, institucijama, privredom, kulturom, mladima… i da na taj način rušimo predrasude. To se pokazalo veoma uspješno kada sarađujemo sa austrijskim institucijama, a onda to pretvaramo u pozitivan imidž kroz medijski rad. Delegacione dolaske, nastupe, kulturne aktivnosti… su prepoznali mnogi privrednici Austrije i na taj način shvatili da su predrasude o nama puki stereotip, da je Republika Srpska otvorena i pristupačna. U tom duhu i informacija da će se u RS snimati jedan austrijsko-njemački film, jer je ekipa koja je boravila kod nas oduševljena lokacijama. Takođe, sve više je i turističkih aranžmana iz Austrije u RS. Redovno predstavljamo Republiku Srpsku na sajmu turizma u Beču, a sve veći broj noćenja austrijskih turista u RS najbolje pokazuje da oni sve manje imaju predrasuda o nama.

POZITIVAN DIPLOMATSKI IMIDŽ
Kakva je saradnja sa ambasadama Srbije i BiH?
– Saradnja je na najvišem nivou. U Beču je bilateralna i ambasada BiH pri UN-u i sa obje imamo odličnu saradnju. Takođe i sa ambasadom Srbije, sa kojom zajednički organizujemo i neke događaje. Sa ambasadorom BiH, Sinišom Bencunom, odlično sarađujem, pravimo planove za privredne forume za 2025. Saradnja je na korektnom nivou i to njegujemo. Takođe, sarađujemo i sa ambasadama drugih, nama bliskih zemalja, poput Ruske Federacije, SAD, Kine, Španije, Brazila… Intenzivno sarađujemo i sa austrijskih pokrajina koje imaju svoja predstavništva u Beču, zbog koordinacije sa pokrajinskim vlastima jer su mnogo bliže narodu i konkretniji su rezultati saradnje. Mi smo članovi i organizacije regija Evrope, gdje takođe ostvarujemo značajne kontakte. Tu nema politizacije. Predstavništvo Republike Srpske stvara pozitivan imidž za cijelu BiH.