Svjetska privreda već „kašljuca“ od korona virusa

Odgajivači vizona u Danskoj su otkazali prodaju krzna za bunde, jer kineski kupci ne mogu da dođu zbog zabrane putovanja, zavedene da bi se ograničilo širenje bolesti.

Aviokompanije su otkazale 25.000 letova ka Kini i iz nje, a prodaja avio-karata je sasvim prestala, saopštila je služba za obezbjeđivanje podataka o tome OAG. Dženeral motors i drugi proizvođači automobila poručuju zaposlenima da ograniče putovanje do Kine, njihovog najvećeg tržišta.

U utorak je kineska enklava Makao, čuvena po kockanju, objavila da zatvara kazina na dvije nedjelje kao predostrožnost. Ta teritorija je veliki izvor prihoda američkih kazino operatora Vin rizorts i Sends korp. iz Las Vegasa.

Globalne kompanije koje su se sve više oslanjale na Kinu, svjetsku privredu „br.2“, kao glavnog kupca hrane, automobila, čak i bioskopskih karata i druge robe. Ali zato su izloženije nego ikad prije problemima zbog njenog najnovijeg naglog pada.

Avionski sajam u Singapuru, koji je trebalo da počne sljedeće nedjelje, objavio je u utorak da otkazuje poslovnu konferenciju zbog nedolaska kineskih učesnika.

Turizam Tajlanda i drugih azijskih zemalja koje se oslanjaju na Kinu odakle im stiže i do 30 odsto stranih posjetilaca, na kolenima su pošto je Peking otkazao grupna putovanja. Privrednicima je kineska vlast rekla da ne odlaze u inostranstvo.

„Mnogi nacionalni i međunarodni skupovi su otkazani“, rekao je izvršni direktor Kopenhagen Fura, Džesper Lauge Kristensen. Ta zadruga 1.500 danskih uzgajivača koji daju 40 odsto svetske proizvodnje vizona otkazala je ovog mjeseca aukciju dva miliona koža. Većina izvoza te grupe obično ide u Kinu i Hong Kong.

Italija bi ove godine mogla izgubiti do 4,5 milijardi eura prihoda od turizma, jer strahovanje od virusa drži podalje posjetioce, objavila je u utorak anketna agencija Demoskopika.

U milanskoj luksuznoj trgovačkoj četvrti Montenapoleone, desetine luksuznih brendova napunile su izloge za Kinesku Novu godinu. Ali bogati kineski kupci, koji obave otprilike jednu trećinu svih luksuznih kupovina na globalnom nivou, nisu uspjeli da dođu u uobičajenom broju.

Italijanska modna komora procijenila je da će prodaja tog sektora tokom prvih šest mjeseci ove godine opasti za 1,8 odsto, zbog virusa, a očekivalo se da će porasti za 3,0 procenta.

Vlasti su obustavile većinu pristupa gradu Vuhanu, proizvodnom centru Kine koji je središte epidemije, i okolnim gradovima u provinciji Hubei, sa ukupno 50 miliona ljudi.

Istočni grad Hangdžu, dom giganta e-trgovine Grupe Alibaba i centar telekomunikacionih kompanija, uveo je ograničenja kretanja gradom i najavio da će zbog infekcije biti postavljeni kontrolni punktovi za pregled prolaznika.

Vlada je produžila praznik Lunarne Nove godine da bi zadržala građane kod kuća i smanjila šanse da se zaraza proširi.

Ulice i podzemne željeznice u mnogim gradovima još su uglavnom prazne čak i pošto se većina Kineza ove nedjelje zvanično vratila na posao. Hiljade restorana i bioskopa su zatvorene kako bi se sprečilo okupljanje ljudi. Holivudski studiji izgubili su prodaju ulaznica za Lunarnu Novu godinu, kada obično imaju visok prihod.

Zvaničnici izražavaju uvjerenje da Kina može da otkloni najnovije probleme, ali prognostičari kažu da bi mogla da ove godine izgubi i do jednog procenta rasta koji bi tako mogao opasti na čak svega 5,2 odsto.

Prognozeri, uključujući banke Berklis i Morgan Stenli, kažu da bi ovogodišnja epidemija mogla smanjiti rast globalne ekonomije za 0,2 do 0,4 procentna poena.

Čak i ako se Kina brzo oporavi, uticaj širom svijeta mogao bi biti veći nego tokom SARS, kažu prognostičari. To je zbog toga što Kina sada čini 16,3 odsto globalne ekonomske aktivnosti, što je više nego trostruko veće od njenog udjela od 4,3 odsto 2003. godine, po podacima Međunarodnog monetarnog fonda.

Mere protiv virusa povući će naniže kinesku aktivnost u prvom kvartalu ove godine, što će „stvoriti pritisak na globalnu ekonomiju i izazvati strah na finansijskim tržištima“, napisao je u izvještaju Luis Kuijs, šef Okford ikonomiksa za azijske ekonomije.

Zatvaranje Vuhana, proizvodnog centra s 11 miliona radnika, poremetilo je proizvodnju tečnih kristala i svjetlećih diodnih panela, po istraživaču tehnologije IHS Markit, sada dijelu kompanije Informa tek. To je smanjilo zalihe i podiglo cijene proizvođača monitora za kompjutere, televizora i druge opreme.

Vremenom se uticaj epidemije može još više proširiti, obarajući proizvodnju i prodaju automobila, kao i cijene nafte, gvozdene rude i drugog materijala koje australijski, brazilski i afrički dobavljači prodaju ogromnoj kineskoj industriji, kažu prognostičari.

Kina je najveći svjetski uvoznik mnogih roba, uključujući naftu. Cijena nafte tipa „Brent“, čija je vrijednost referentna za međunarodnu trgovinu naftom, opala je na oko 55 dolara za barel sa 70 dolara koliko je bila početkom januara, delimično zbog slabe kineske tražnje.

Potražnja i cijene „zavisiće od toga koliko će se brzo prevoz i industrijske aktivnosti vratiti na normalan nivo“, navodi se u izvještaju Fič rejtingsa. Čak su i manje kompanije direktno pogođene izbijanjem epidemije zbog njihove bliske povezanosti s kineskim brzim i efikasnim proizvođačima.

Mnogi proizvođači još nisu osjetili uticaj epidemije, jer su fabrike zatvorene tri nedjelje uoči Lunarne Nove godine. Ali prognostičari kažu da će odlaganja početka njihovog rada brzo smanjiti potražnju za uvoznim komponentama i materijalom poput bakra i čelika.

U jednom danu „izgubljeno“ 400 milijardi dolara

Uporedo sa borbom sa virusom, kineske vlasti se bore i da ublaže ekonomske efekte epidemije. Nakon sedam dana Kina je u ponedeljak otvorila svoje berze i omogućila trgovinu akcijama kineskih kompanija. To je koštalo 393 milijarde dolara u smanjenju berzanske vrjiednosti listiranih kompanija.

Naime, u prvom danu trgovanja vrijednost indeksa na Šangajskoj berzi pala je za 7,7 odsto, a indeks berze u Šenženu smanjen je za 8,5 odsto. Akcije oko 2.500 kompanija su zabilježile maksimalni dnevni pad vrednosti od 10 odsto.

Ovaj pad vrijednosti berzanskih indeksa je najveći u poslednje četiri godine, a zajedno sa kineskim finansijskim tržištima pala je i vrednost juana prema dolaru, kao i vrednost berzi u Šangaju na kojima se trguje robom i mineralima.

Takođe, udarac su osjetile i regionalne berze, kao što je tokijska ili australijska.

Kina je optužila Vašington da umjesto da pomogne oko zauzdavanja virusa širi paniku zabranama putovanja i evakuacijom američkih državljana, iako je Svetska zdravstvena organizacija saopštila da nema razloga za zabrane putovanja i trgovine.

Ipak, lanac kafeterija Starbaks je zatvorio više od polovine od 4.000 radnji u Kini, dok je Epl zatvorio sve svoje prodavnice. Takođe i fabrike Fokskona, Tojote, i Folksvagena, kao i radnje lanca brze hrane Mekdonalds su zaustavile rad u cijeloj Kini.

Za sada su najviše pogođeni transport i turizam u Kini s obzirom da je epidemija sprečila putovanja tokom proljećnjeg odmora, a zatvoreni su i bioskopi kako bi se spriječilo širenje zaraze.

Zbog ovoga i maloprodaja i ugostiteljstvo trpe veliki finansijski udarac, ali kineski stručnjaci očekuju potpun oporavak u roku od jednog do tri mjeseca nakon što se riješi problem virusa.

Prema podacima od prije dva dana, zabeleženo je 17.205 oboljelih i 361 smrt u Kini, a zabilježen je i jedan smrtni slučaj. Istovremeno 475 ljudi je otpušteno iz bolnica nakon što su se oporavili.