Do koga sve vode Rajski papiri, novo otkriće of šor utaja?

Više od 13 miliona dokumenata koji su procurili iz dvije agencije za pružanje ofšor usluga i 19 poslovnih registara otkrivaju poslovanja najbližih saradnika svjetskih lidera – američkog predsjednika Donalda Trampa, kanadskog premijera Džastina Trudoa, ukrajinskog predsjednika Petra Porošenka, engleske kraljice, poznatih muzičkih zvijezda poput Madone i Bona Voksa, velikih korporacija među kojima su „Nike“ i „Apple“, kao i jednog od osnivača kompanije „Microsoft“

Projekat „Rajski papiri“ otkriva veze više od 120 svjetskih političara sa ofšor kompanijama. U dokumentima se pojavljuje i jedan aktuelni srpski ministar čije će ime KRIK, koji je istraživao na ovom projektu, da objavi sutra.

Procurjela dokumenta dobio je njemački list „Zidojče cajtung“ i podijelio ih sa Međunarodnim konzorcijumom istraživačkih novinara (ICIJ) i sa više od 380 novinara u 67 država. Među 96 medija koji učestvuju u projektu „Rajski papiri“ (Paradise Papers) je i KRIK, koji je analizirao dokumentaciju u vezi sa Srbijom.

Dokumenta su procurila iz dvije renomirane agencije za ofšor usluge sa Bermuda i iz Singapura, kao i iz 19 zvaničnih poslovnih registara zemalja koje predstavljaju poreske rajeve. U bazi je zastupljena jedna petina najdiskretnijih poreskih rajeva na svijetu, među kojima su Antigva i Barbuda, Kukova ostrva i Ostrvo Man.

Najveća otkrića proizašla su iz dokumenata ofšor advokatske firme „Appleby“ i „Asiaciti Trust“-a, porodičnog fonda specijalizovanog za ofšor poslovanje sa sjedištem u Singapuru.

Baza od skoro sedam miliona dokumenata iz „Appleby“ i njenih filijala širom svijeta uključuje mejlove, ugovore vrijedne milijardu dolara i izvode iz banaka u vezi sa 25.000 kompanija, fondova i trastova povezanih sa 180 zemalja. Papiri se odnose na period od skoro sedam decenija.

Sjedište firme „Appleby“ je na Bermudskim ostrvima, a ima kancelarije i u Hong Kongu, Šangaju, na Britanskim Djevičanskim Ostrvima, Kajmanskim ostrvima i drugim ofšor centrima.

Suprotno dobro očuvanoj stogodišnjoj reputaciji koju je „Appleby“ imao u javnosti, dokumenta prikazuju kompaniju koja je pružala usluge rizičnim klijentima iz Irana, Rusije i Libije, nije prošla vladine revizije i koju je finansijsko regulatorno tijelo Bermudskih ostrva tajno kaznilo. „Appleby“ nije odgovorio na pitanja Međunarodnog konzorcijuma istraživačkih novinara, ali je objavio saopštenje u kom navodi da je analizirao pitanja i da je „zadovoljan jer tu nema dokaza o bilo kakvom zločinu.“

Novi projekat znatno produbljuje otkrića prošlogodišnjih „Panamskih papira“ kada je iz jedne od glavnih agencija za osnivanje i vođenje ofšor firmi procurilo oko 11 i po miliona dokumenata. Novi podaci rasvjetljuju grupu neistraženih ostrvskih rajeva uključujući i neka sa čistijom reputacijom, poput Kajmanskih i Bermudskih ostrva.

Iako je poslovanje preko ofšor destinacija legalno, ove kompanije se, međutim, često koriste za skrivanje pravog vlasnika, imovine, izbjegavanje plaćanja poreza i pranje novca.

Procurjela dokumenta otkrivaju tragove nabavke špijunskih aviona koje su kupili Ujedinjeni Arapski Emirati, firmu za proizvodnju eksploziva na Barbadosu u vlasništvu kanadskog inženjera koji je pokušao da napravi „super pištolj“ za iračkog diktatora Sadama Huseina i bermudske kompanije pokojnog Marsijala Degoljada, uticajnog meksičkog sveštenika i osnivača katoličkog vjerskog reda Legionari Hrista, čije je nasljeđe uprljano tvrdnjama o seksualnom zlostavljanju djece. Dokumenta otkrivaju i da je Vesli Klark, nekadašnji kandidat za predsjednika Demokratske stranke i vrhovni komandant NATO-a u Evropi, bio direktor kompanije za internet klađenje. Pojavljuje se i firma Antanasa Guoge, litvanskog člana Evropskog parlamenta.

Papiri otkrivaju i skrivene veze i poslovanja najbližih saradnika američkog predsjednika Donalda Trampa, kanadskog premijera Džastina Trudoa, ukrajinskog predsjednika Petra Porošenka, investicije poznatih muzičkih zvijezda Madone i Bona Voksa i poslove svjetskih giganata poput „Nike“ i „Apple“-a.

Veze Trampovih saradnika sa Rusijom

Mreža ofšor firmi vodi do Trampovog sekretara za ekonomiju Vilbura Rosa. Prema dokumentima koja su došla u ruke novinara, Ros ima udio u kompaniji koja je od ruske energetske firme u vlasništvu zeta Vladimira Putina primila više od 68 miliona dolara od 2014. godine.

Dokumenta iz „Appleby“-ja pokazuju da je Ros posredstvom lanca kompanija sa Kajmanskih ostrva održavao finansijski ulog u firmi „Navigator Holdings“ koja se bavi međunarodnim prevozom robe.

Vodeći klijent ove kompanije je i energetska firma „Sibur“ koja je povezana sa Kremljom. Naime, ključni vlasnici kompanije „Sibur“ su Kiril Šamalov, zet ruskog predsjednika Vladimira Putina i Genadij Timošenko, milijarder koji se zbog veza sa Putinom našao na listi osoba koje je američka vlada stavila pod sankcije 2014. godine.

Projekat „Rajski papiri“ otkriva ofšor veze više od 12 Trampovih savjetnika, članova kabineta i velikih donatora.

Sakriveni milioni

Procurjeli podaci otkrivaju da je Stiven Bronfman, savjetnik i blizak prijatelj kanadskog premijera Džastina Trudoa, sa još nekoliko ljudi tajno prebacivao milione dolara u kajmanski trast. Ofšor manevrima najvjerovatnije su izbjegli da plate poreze u Kanadi, Sjedinjenim Američkim Državama i Izraelu, kažu stručnjaci koji su pregledali više od 3.000 dokumenata o trastu.

Bronfmаnovi i advokati njegovih saradnika lobirali su u kanadskom parlamentu protiv zakonskih predloga da se oporezuju prihodi iz ofšor trastova.

Engleska kraljica, pop zvijezde i svjetske korporacije

Među onima čiji su poslovi i imovina razotkriveni u procurjelim dokumentima su i zvučna imena poput kraljice Elizabete II koja je, kako pokazuju dokumenta „Appleby“-ja, uložila milione dolara u kompaniju za medicinske i potrošačke kredite. Ove investicije javnosti nisu bile poznate.

Procurjeli podaci pokazuju i da suosnivač „Microsoft“-a u posjedu ima jahtu i podmornice, a pop zvijezda Madona udio u kompaniji medicinske opreme. Njen kolega Bono Voks, frontmen grupe „U2“, imao je udio u kompaniji registrovanoj na Malti koja je novac uložila u šoping centar u Litvaniji.

Curenje podataka otkriva i da je tehnološki gigant „Apple“, nakon što je istraga američkog Senata otkrila da je izbjegao da plati desetine milijardi dolara poreza tako što je profit prebacio na svoje irske ogranke, tražio novo ostrvo za izbjegavanje plaćanja poreza.

Poznata kompanija sportske opreme „Nike“ smanjila je plaćanje poreza tako što je napravila školjku firmu koja je posjedovala nematerijalnu imovinu poput dizajna logoa kompanije ili kreativnih prava na silikonske implante za grudi, pokazuju procurjeli podaci.